Innoker «Мысль» журналында болашақ аймақтарға арналған жаңа зерттеулерін жариялады

Innoker сарапшылары Қазақстанның өңірлері мен моноқалаларын дамытуға арналған аналитикалық жарияланымдар сериясын жалғастыруда.

2025 жылғы «Мысль» республикалық қоғамдық-саяси журналының №6 және №7 сандарында Innoker сарапшылары Нұрбек Ачилов пен Ризвангүл Садыкова дайындаған «Болашақ аймақтар: мәселелер мен перспективалар» тақырыбындағы екі мақала жарық көрді.

Жарияланымдар Қазақстанның 14 өңіріне, 3 мегаполиске және 6 моноқалаға жасалған далалық сапарларды қамтитын ауқымды зерттеу жұмыстарының нәтижелеріне, сондай-ақ Қазақстан мен шетел елдерінің өңірлік даму тәжірибесін салыстырмалы талдауға негізделген.

Зерттеулердің мазмұны

Мақалаларда Қазақстан өңірлерінің негізгі сын-қатерлері мен өсу нүктелері келесі жағдайлар аясында қарастырылады:

• ішкі және сыртқы көші-қон;

• еңбек нарығының трансформациясы;

• әлеуметтік теңсіздіктің өсуі;

• банктер, пайыздық мөлшерлемелер және импорт;

• салық саясаты;

• жекелеген аумақтардың бір салаға тәуелділігі;

• өңірлік саясатта адами капитал рөлінің төмендеуі.

Авторлар өңірлердің тұрақты дамуы жұмыспен қамту, ақша-несие, банктік, салық, көші-қон саясаты мен аумақтық дамуға қатысты тәсілдерді жүйелі түрде қайта қараусыз мүмкін еместігін атап көрсетеді.

Екінші мақалада Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесінің, салық саясаты мен банктік пайыздық мөлшерлемелердің Қазақстан өңірлерінің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсері талданады. Зерттеу 2024–2025 жылдары еліміздің өңірлеріне жасалған далалық сапарлар барысында жиналған деректер мен бақылауларға негізделген. Макроэкономикалық құралдардың іскерлік белсенділікке, жұмыспен қамту деңгейіне және инвестициялық тартымдылыққа ықпалы қарастырылады. Қорытынды бөлімде өңірлік теңсіздікті азайту және тұрақты өсімді ынталандыру мақсатында ақша-несие және фискалдық саясатты жетілдіру жөнінде ұсыныстар берілген.

Ерекше назар аударылған мәселелер:

• моноқалаларды осал аумақтар ретінде талдау;

• болашақ аймақтардың дамуын бағалауға арналған жаңа индикаторларды айқындау;

• ведомствоаралық үйлестіру мен мемлекеттік басқару сапасының рөлі.

Практикалық маңызы

Зерттеулер тек аналитикалық емес, сонымен қатар қолданбалы сипатқа ие. Мақалаларда:

• өңірлік экономиканы әртараптандыру бойынша ұсыныстар;

• әлеуметтік шиеленісті және халықтың көшуін азайту шаралары;

• индустриялық аймақтар мен басым даму аумақтарын дамыту жөніндегі ұсынымдар;

• формалды жоспарлаудан дәлелді өңірлік саясатқа көшу қажеттігі туралы қорытындылар ұсынылған.

🗣 «Өңірлік даму — есеп үшін есеп емес, ол әлеуметтік-экономикалық тәуекелдерге ерте ден қою құралы», — деп атап өтеді экономист-талдаушы, зерттеулердің теңавторы Нұрбек Ачилов.

🗣 «Көші-қонды, адами капиталды және институттардың сапасын ескермей, болашақ аймақтар туралы айту мүмкін емес», — деп атап көрсетеді халықаралық құқық және көші-қон саясаты саласының сарапшысы Ризвангүл Садыкова.

Innoker-дің алдыңғы зерттеулерімен байланысы

Жаңа мақалалар Innoker-дің моноқалалар тақырыбындағы бұрын жарияланған зерттеулерін, соның ішінде Жаңаөзен, Кендірлі және Альметьевск (Татарстан Республикасы, РФ) кейстеріне негізделген «Моноқалалар: мәселелер мен перспективалар» зерттеуін логикалық түрде жалғастырады.

Жалпы алғанда, бұл жарияланымдар Қазақстанның өңірлік дамуына қатысты келесі бағыттарды қамтитын кешенді көзқарасты қалыптастырады:

• жұмыспен қамту;

• көші-қон;

• өңірлік экономика;

• ақша-несие саясатының ықпалы;

• салық саясатының ықпалы;

• Ұлттық банк базалық мөлшерлемесінің әсері;

• адами капитал;

• институционалдық тиімділік.

Жарияланымдар онлайн қолжетімді

🔗 1-бөлім:
https://mysl.kazgazeta.kz/news/16513

🔗 2-бөлім («Мысль» журналы қосымшасының материалдары):
https://mysl.kazgazeta.kz/news/16531

Innoker Қазақстанда мемлекеттік реформаларды қолдауға, өңірлерді дамытуға және орнықты әлеуметтік-экономикалық саясатты қалыптастыруға бағытталған ғылыми-зерттеу және сараптамалық қызметін жалғастырады.